Елорданың Үздік 10 тарихи орны

(Жамбыл көшесі, 11)
Салынған жылы: 1916 ж.
Нұр-Сұлтандағы ХХ ғасырдың басындағы сәулет ескерткіші. Жергілікті маңызы бар тарих пен мәдениет ескерткіштерінің тізіміне енгізілген. 1870 жылы 1 қарашада Ақмола қаласында К.А.Лазарев өзінің жинақ ақшасымен бірінші метеорологиялық станцияны ашты.
1873 жылы Бас физикалық обсерватория оған метеорологиялық бақылаулар мен академик Г.И.Вайлдтың нұсқауларын жүргізуге арналған құралдардың толық жиынтығын жіберді.К.А.Лазарев кеткеннен кейін метеорологиялық станция 1885 жылға дейін жұмыс істеді.
Метеостанцияның қазіргі бір қабатты кірпіш ғимаратын Екатеринбург обсерваториясы Николаев бас физикалық обсерваториясының тапсырмасы бойынша 1916 жылы салған. Осы уақытқа дейін ол бастапқы мақсатына сәйкес қолданылды.

(Желтоқсан көшесі, 13)
Салынған жылы: XIX ғ. аяғы
М.Горький атындағы қазіргі академиялық орыс драма театрының ғимараты бастапқыда гимназия ретінде XIX ғасырдың аяғында салынған. 1899 жылы ғимарат Ақмола қалалық басқармасы мен көпес-меценат С.А. Кубрин оны сатып алу үшін 100 рубль бөлген кезде театрға берілді. 1955 жылы 10 қыркүйекте ҚазКСР Мәдениет министрлігі Ақмола облыстық драма театрын ашу туралы бұйрық шығарды. Бас режиссер болып Евгений Орел сайланды. 1959 жылы театрға Максим Горькийдің есімі берілді.

(Абай даңғылы, 24)
Салынған жылы: 1905 ж.
Ескерткіштің пайда болуы Ақмола қаласындағы бірінші гильдияның көпесі, кондитерлік – пірәндік фабрикасының иесі Баймұхамбет Қосшығұловтың есімімен байланысты. Қосшығұловтар отбасы диірменге де иелік етіп, керосин мен мұнай сатумен айналысқан. Баймұхамбеттің ұлдарының бірі – Құрманғали қалалық басқарманың дауысымен, екіншісі-Шаймардан Ресей империясы Мемлекеттік Думасының I-II шақырылымының депутаты болып сайланды.
Баймұхамбет Қосшығұлов өз қаражатына кірпіштен салынған мешіт пен мұсылман жастар үшін жексенбілік мектеп салды. Мешіт ғимараты сақталмаған - 1930 жылдары онда тарихи -өлкетану мұражайы, 1940 жылы сыра қайнату зауыты болды, 1970 жылдары бұзылды.
Мектептегі сабақтар қандай тап пен дінге жататындығына қарамастан барлығына ақысыз және қол жетімді болды, мұғалімдер ақысыз жұмыс істеді. Ұлдар мен қыздардың бірлесіп оқытылуына рұқсат етілді. Мектепте орыс әдебиеті мен ана тілінен мемлекеттік қайраткер, ақын және жазушы Сәкен Сейфуллин сабақ бергені белгілі.
Ғимарат бастапқыда бір қабатты болды. 1986 жылы ғимараттың тарихи -мәдени құндылығын ескерместен қайта құру жүргізіліп, екінші қабат қосылды, бұл ғимараттың сыртқы түрін өзгертті.

(Кенесары көшесі, 37)
Салынған жылы: 1905-1907 жж.
Ғимарат Ақмолада 1905-1907 жылдары арнайы «Матвей Кубрин ұлдарымен және Ко» серіктестігінің сауда үйі секілді модерн стилінде салынды.
Сауда үйін құрушы Матвей Константинович Кубрин-бірінші гильдияның ақмолалық көпесі. Сібір сауда-өнеркәсіп жылнамасының мәліметтері бойынша, оның кәсіпорны «дәріханалық, мануфактуралық, галантереялық, зергерлік, жазба және кеңсе тауарларын, сондай-ақ киім, аяқ киім, сағат, шай және қант сатумен айналысқан». 1915 жылдан кейін ол Мәскеуде де өз өкілдігін ашып, Ақмоладағы сауда үйін өзінің ұлы Василийге қалдырды.
Қазан төңкерісінен кейін әр жылдары онда Орталық қалалық кітапхана, Орталық баспа, уездік экономикалық бөлім болды. 1930 жылдардағы қуғын-сүргін кезінде ғимараттың жертөлесінде үш ІІХК үкімін күтетін түрме камералары болды. Уақыт өте келе ғимарат бастапқы мақсатына қайтарылды.
Кеңес заманында дүкен «Радуга» деп аталды. 1944 жылы өрт барлық ағаш құрылымдарды жойды және дүкен он жылға жуық пайдаланылмады, сондықтан халық арасында «Горелый» деген лақап ат алды. Облыстық атқару комитетінің 1984 жылғы 30 қаңтардағы шешімімен ғимарат тарих және мәдениет ескерткіші мәртебесін алды. Қазір ғимарат «Астана» супермаркеті ретінде танымал.